Estate planning / privé - eindejaarstips 2023

Had u over 2018 nog recht op een teruggaaf inkomstenbelasting? Maar bent u vergeten deze teruggaaf aan te vragen? In dat geval hebt u tot 1 januari 2024 de tijd om de teruggaaf alsnog aan te vragen. De Belastingdienst betaalt u het belastingbedrag alleen terug als dit de teruggaafdrempel overschrijdt. In 2018 bedroeg deze € 14 in plaats van de € 16 die voor 2023 geldt.

Hoewel de middelingsregeling per 1 januari 2023 is afgeschaft, kunt u het jaar 2023 eventueel opnemen in een middelingstijdvak van drie jaren. Middeling is mogelijk als u over het middelingstijdvak meer belasting hebt betaald dan u betaald zou hebben als u in die drie jaar gelijkmatige inkomsten had genoten. Bij middeling vindt voor drie achtereenvolgende jaren een herrekening van de belasting plaats op basis van het gemiddelde inkomen. Is die belasting meer dan € 545 lager dan de betaalde belasting, dan krijgt u het meerdere terug. Om de middelingsteruggaaf te krijgen, moet u een verzoek indienen bij de Belastingdienst. U kunt het verzoek indienen tot 36 maanden na het moment waarop de laatste aanslag van die drie jaar onherroepelijk vaststaat. Een aanslag is onherroepelijk als de termijn van 6 weken voor bezwaar, beroep, hoger beroep of cassatie is verstreken. Op internet zijn diverse tools beschikbaar om de middelingsteruggaaf te bepalen.

Let op!
Het laatste tijdvak waarover men kan middelen zal bestaan uit de jaren 2022, 2023 en 2024.

De inspecteur brengt rente in rekening op een aanslag inkomstenbelasting 2022 die hij oplegt na 1 juli 2023. Voor de inkomstenbelasting bedraagt deze rente sinds 1 juli 2023 6% per jaar. In vergelijking met de rente die de bank u vergoedt, is deze rente hoog. Verwacht u dat u over 2022 nog inkomstenbelasting moet bijbetalen? Dan is het zinvol zo snel mogelijk een voorlopige aanslag inkomstenbelasting 2022 te vragen aan de inspecteur.

Tip
Als u een belastingaanslag 2022 niet of te laat tijd betaalt, brengt de Belastingdienst ook nog invorderingsrente in rekening. Die rente komt bovenop de belastingrente. De invorderingsrente over de periode van 1 juli 2023 tot en met 31 december 2023 bedraagt 3%. Vanaf 1 januari 2024 geldt een invorderingsrente van 4%.

Personen tussen de 18 en 40 jaar kunnen in principe één keer in hun leven een beroep doen op een verhoogde vrijstelling van schenkbelasting voor schenkingen door ouders. De dag van de 40e verjaardag valt overigens nog binnen de leeftijdsgrens. De verhoogde vrijstelling bedraagt in 2023 € 28.947. Heeft u een kind dat binnenkort de leeftijd van veertig jaar gaat bereiken en is nog niet eerder de verhoogde vrijstelling benut? Wees dan op tijd met het doen van een schenking waarop de verhoogde vrijstelling is toe te passen.

Tip
Voor een schenking aan kinderen tussen de 18 en 40 jaar ten behoeve van een dure studie geldt een hogere vrijstelling. Deze vrijstelling bedraagt in 2023 namelijk € 60.298.

Op 1 januari 2023 is de vrijstelling van schenkbelasting voor de schenking ten behoeve van de eigen woning flink versoberd. De vrijstelling is namelijk verlaagd van maximaal € 106.671 naar maximaal € 28.947. Dat is gelijk aan de gewone eenmalige verhoogde vrijstelling voor kinderen tussen de 18 en 40 jaar. Voor schenkingen van ouders aan kinderen is de vrijstelling voor de eigen woning dus niet meer van belang. Maar in andere gevallen is dat nog wel het geval. Voor schenkingen aan anderen dan kinderen geldt er namelijk geen andere verhoogde vrijstelling van schenkbelasting. De vrijstelling voor de eigen woning komt op 1 januari 2024 te vervallen. Doe daarom nog dit jaar een schenking ten behoeve van de eigen woning aan iemand die niet uw kind is, maar die wel tussen de 18 en 40 jaar oud is.

Heeft uw kind van u in 2021 een schenking ontvangen om daarmee zijn eigen woning te verbeteren of te onderhouden? Waarschijnlijk heeft uw kind toen de verhoogde schenkingsvrijstelling van op dat moment € 105.302 toegepast op de schenking. Een voorwaarde voor deze vrijstelling was dat de schenking plaatsvond onder de ontbindende voorwaarde dat het geschonken bedrag binnen twee jaar na het kalenderjaar van schenking moet zijn besteed aan de verbetering of het onderhoud. Wijs uw kind dus erop dat de werkzaamheden vóór 2024 moeten zijn afgerond, anders vervalt de vrijstelling!

Het is tegenwoordig minder interessant om alimentatiebetalingen naar voren te halen. In voorgaande jaren heeft de wetgever geleidelijk aan het effectieve tarief, waartegen u uw partneralimentatie kunt aftrekken, afgebouwd. Deze afbouw is nu voltooid: u kunt de partneralimentatie slechts aftrekken tegen het laagste box 1-tarief. Maar in 2024 vindt een kleine stijging plaats van dat tarief. Dus als het gaat om het tarief, is de aftrek in 2024 voordeliger. Als u in 2024 de AOW-gerechtigde leeftijd nog niet bereikt en volledig premieplichtig bent voor de volksverzekeringen, krijgt u naar verwachting te maken met een tarief van 36,97% (tarief 2023: 36,93%) over uw box 1-inkomen tot en met € 75.624 (bedrag 2023: € 73.031). Voor zover uw box 1-inkomen meer bedraagt dan € 75.624 bedrag 2023: € 73.031) bedraagt het tarief 49,50% (in 2024 en in 2023).

Let op!
Alimentatie voor kinderen is als zodanig niet aftrekbaar.

Giften aan goede doelen kunnen aftrekbaar zijn van de belasting. Het goede doel moet dan een zogeheten algemeen nut beogende instelling (ANBI) zijn. Gewone giften zijn echter niet volledig aftrekbaar. Er is een bedrag dat niet aftrekbaar is, een drempel. In 2023 is deze drempel € 60 of, als dat meer is, 1% van het gezamenlijke (drempel)inkomen. Als u alle giften in één jaar betaalt, heeft u slechts één keer te maken met een niet aftrekbaar bedrag. Het kan daarom verstandig zijn om giften zoveel mogelijk in één jaar te betalen.

Let op!
Gewone giften hebben naast een drempelbedrag ook te maken met een maximaal aftrekbaar bedrag. Maximaal is als gift 10% van het gezamenlijke drempelinkomen aftrekbaar. Denk hieraan als u giften zoveel mogelijk in één jaar wilt betalen.

Het is mogelijk in natura te schenken, bijvoorbeeld in de vorm van een kunstwerk. In dat geval bestaat het bedrag van de schenking uit de waarde in het economische verkeer (WEV) van het desbetreffende goed. Per 1 januari 2024 zal de Belastingdienst alleen een schenking in natura van meer dan € 10.000 per kalenderjaar accepteren voor zover de WEV volgt uit een onafhankelijk taxatierapport dat of een factuur die voldoet aan nader te stellen voorwaarden.

Tip
Gaat u een verplichting tot het doen van een periodieke gift in natura aan voor 2024? Dan gelden de strengere regels daar niet voor. Ook in dat geval is echter aan te raden bewijsstukken te verzamelen waarmee u het bedrag van de gift aannemelijk kunt maken.

Als u dit jaar nog een schenking wilt doen aan een goed doel, overweeg dan eens een donatie aan een culturele algemeen nut beogende instelling (culturele ANBI). Dat is fiscaal voordeliger dan een donatie aan een gewone ANBI. Een gift aan een culturele instelling levert u voor de inkomstenbelasting een aftrekpost op van 125% van het geschonken bedrag, in plaats van 100%. Maar de extra aftrek van 25% is gemaximeerd op € 1.250. Verder geldt evenals bij gewone giften een drempel van 1% van het verzamelinkomen vóór toepassing van de persoonsgebonden aftrek, maar minimaal € 60. De maximale aftrek bedraagt 10% van het verzamelinkomen vóór toepassing van de persoonsgebonden aftrek.

Tip
Als u een eigen bv heeft, kunt u in 2023 ook nog via uw bv ook schenken aan een culturele instelling. Dat levert in de vennootschapsbelasting een extra aftrek op van 50% van het bedrag dat uw bv heeft geschonken aan culturele instellingen. Deze extra aftrek bedraagt maximaal € 2.500.

Uw jaarlijkse giften aan een ANBI zijn pas aftrekbaar als ze boven een drempel uitkomen. Voor 2023 is die drempel minimaal € 60 of, als dat hoger is, 1% van uw verzamelinkomen. Heeft u een fiscale partner, dan geldt 1% van het gezamenlijke verzamelinkomen. De aftrek van giften is bovendien gemaximeerd op 10% van het (gezamenlijke) verzamelinkomen. Zijn uw giften aan goede doelen niet volledig aftrekbaar? Overweeg dan om deze giften om te zetten in periodieke giften. Hierbij legt u schriftelijk vast dat u gedurende vijf jaar een bepaald bedrag schenkt, tenzij u eerder komt te overlijden. Voor deze vastlegging hoeft u niet naar de notaris. Periodieke giften zijn volledig aftrekbaar tot een maximumbedrag van € 250.000 per kalenderjaar. Als u dit jaar uw gift nog omzet in een periodieke gift, profiteert u dit jaar van volledige aftrek.

Tip
Het maximum voor periodieke giften geldt niet als u de verplichting bent aangegaan vóór 4 oktober 2022, 16:00 uur.

Denkt u nog bepaalde ziektekosten te maken waarvan u zelf kunt bepalen of u ze in 2023 of in 2024 betaalt? Besef dan dat u naar verwachting deze ziektekosten in 2024 tegen een iets hoger maximaal effectief tarief (36,97%) kunt aftrekken dan in 2023 (36,93%). Bij aftrekbare ziektekosten kunt u onder andere denken aan geneeskundige hulp, vervoer van zieken en invaliden, medicijnen op doktersvoorschrift.

Let op!
In beginsel kunt u uw ziektekosten pas aftrekken als zij een drempel overschrijden. Als uw verzamelinkomen bijvoorbeeld in 2023 een bedrag van € 45.695 op jaarbasis overtreft, dan is de drempel voor ziektekosten 5,75% x (verzamelinkomen -/- € 45.695) + € 753. Heeft u een fiscale partner? Voeg dan de uitgaven voor specifieke zorgkosten en het gezamenlijk verzamelinkomen vóór toepassing van de persoonsgebonden aftrek van u beiden samen.

Fiscaal partnerschap kan bepaalde voordelen bieden, bijvoorbeeld als een van de partners zijn heffingvrij vermogen in box 3 niet volledig benut. Als u en uw partner nog niet elkaars fiscale partner zijn, kunt u nog regelen dat u voor heel 2023 als elkaars fiscale partner voor de inkomstenbelasting wordt aangemerkt. U moet dan op zijn minst ongehuwd samenwonen en per 1 januari 2023 op hetzelfde woonadres staan ingeschreven. Daarnaast moet een bepaalde situatie aan de orde zijn. De situatie die u het makkelijkst op korte termijn kunt realiseren, is het afsluiten van een notarieel samenlevingscontract. Regel dit vóór 1 januari 2024 en voldoe aan de eerdergenoemde voorwaarden. Dan kunt u alsnog voor heel 2023 als fiscale partners worden aangemerkt.

Tip!
Er zijn nog vijf andere situaties waarin men fiscaal partnerschap voor de inkomstenbelasting voor het hele jaar kan verkrijgen. Namelijk als uit uw relatie een kind is geboren, een van u beiden een kind van de ander heeft erkend, een van u beiden als partner van de ander is aangemerkt in een pensioenregeling, u samen met uw partner een eigen woning bezit of op uw woonadres een minderjarig kind van een van u beiden staat ingeschreven. In dat laatste geval moeten u en uw partner beiden meerderjarig zijn.

Let op!
Fiscaal partnerschap leidt ook tot het samenvoegen van de schuldendrempels van € 3.400 (bedrag 2023) per fiscale partner. Komen uw eigen schulden boven uw schuldendrempel uit, terwijl uw potentiële fiscale partner geen schulden heeft, dan krijgt u door het fiscale partnerschap te maken met zijn schuldendrempel. Bij fiscaal partnerschap moet u bovendien het verzamelinkomen van u en uw partner samenvoegen voor de berekening van diverse aftrekdrempels, waaronder die van de zorgkosten. Reken dus uit of de voordelen van fiscaal partnerschap opwegen tegen de nadelen.

Als u te maken heeft met een pensioengat, is het misschien interessant om een lijfrente af te sluiten. De lijfrentepremies zijn namelijk binnen bepaalde grenzen fiscaal aftrekbaar. De aftrek van lijfrentepremie is in beginsel beperkt tot de zogeheten jaarruimte. Daarnaast is de premie uitsluitend aftrekbaar als u deze ook daadwerkelijk heeft betaald in het jaar waarin u de premie wilt aftrekken. Zorg er daarom voor dat u de lijfrentepremie uiterlijk 31 december 2023 heeft betaald.

Tip
Heeft u in de afgelopen vijf jaar lijfrentepremies betaald zonder deze op te geven in uw aangifte inkomstenbelasting? En staat de desbetreffende aanslag al onherroepelijk vast? Dan kunt u een verzoek om ambtshalve vermindering indienen bij de inspecteur. U moet dan kunnen bewijzen dat u de betaalde premie niet heeft afgetrokken. Bijvoorbeeld door het overleggen van kopieën van uw aangiften en de aanslagen over de betreffende jaren. Om voor teruggave over 2018 in aanmerking te komen, moet u uiterlijk 31 december 2023 verzoeken om een ambtshalve vermindering.

In beginsel leidt het afkopen van een lijfrentepolis ertoe dat de afgetrokken lijfrentepremies en het daarover behaalde rendement worden belast bij de verzekerde. Hij moet bovendien 20% revisierente betalen. Deze sanctie blijft volgens de wet onder bepaalde voorwaarden achterwege als de verzekerde langdurig arbeidsongeschikt is. Een belangrijke voorwaarde is dat de afkoopsom in totaal niet meer bedraagt dan € 45.722 (bedrag 2023). In de praktijk brengt de fiscus bij een overschrijding van dit maximum slechts over het meerdere revisierente in rekening. Maar de verwachting is dat dit beleid pas in 2024 een wettelijke status krijgt. Wachten tot 2024 biedt u dus meer zekerheid.

Het laten staan van kleine schulden is fiscaal nadelig, aangezien zij pas de heffingsgrondslag van box 3 verlagen voor zover zij een drempel van € 3.400 (bedrag 2023, in 2024 vindt wellicht een indexatie plaats) per fiscaal partner overschrijden. Het is daarom fiscaal voordeliger om kleine schulden zoveel mogelijk af te lossen vóór de peildatum van 1 januari 2024.

Is uw vermogen zo hoog dat u zelfs onder de aangepaste regels box 3-heffing moet betalen? En bezit u genoeg spaargeld om eventuele uitgaven nog in 2023 te doen? Dan is het misschien fiscaal voordelig om grote privéaankopen die u eigenlijk in 2024 had willen doen, zoals de aanschaf van een nieuwe auto of nieuwe meubels, vóór de jaarwisseling te doen. Zulke bezittingen behoren namelijk niet tot de grondslag voor de box 3-heffing, terwijl het spaargeld dat u voor de aankoop gebruikt dan op de peildatum van 1 januari 2024 niet meer meetelt voor de grondslag. Zo kunt u in box 3 belasting besparen!

Let op!
Voor geld dat op banktegoeden staat, geldt een forfaitair rendement dat voorlopig voor het jaar 2023 is gesteld op 0,01%.

Belastingschulden tellen niet mee bij de berekening van de schulden voor box 3. Daarom is het raadzaam om een ontvangen belastingaanslag te betalen vóór 1 januari 2024. Over de gelden waarmee u deze aanslag betaalt, hoeft u dan geen box 3-heffing te betalen.

Tip
De regel dat een openstaande belastingschuld niet kwalificeert als schuld in box 3 kent enkele uitzonderingen. U mag bijvoorbeeld de nog niet betaalde erfbelasting wél als schuld aangeven in box 3.

Wilt u de vrijstellingen in box 3 optimaal benutten? Benut dan ook de vrijstelling voor groene beleggingen. Deze beleggingen zijn namelijk vrijgesteld tot een maximum van € 65.072 (bedrag 2023) per persoon (€ 130.144 bij fiscale partners). Met de extra heffingskorting van 0,7% levert dit in box 3 een aardige belastingbesparing op. Wilt u dit belastingvoordeel ook in 2024 benutten? Dan is het van belang dat u de groene fondsen op 1 januari 2024 (peildatum) in bezit heeft. Dus als u overweegt om deze fondsen van de hand te doen, houd deze dan in elk geval aan tot na 1 januari 2024.

Tip
Als u nog geen groene beleggingen heeft maar overweegt om uw geld groen te beleggen, doe dit dan zo mogelijk al vóór 1 januari 2024. In dat geval kunt u immers al in 2024 profiteren van de vrijstelling én de heffingskorting.

U kunt uw box 3-vermogen per 1 januari 2024 drukken door vóór 1 november 2023 een verzoek om een voorlopige aanslag in te dienen. Als de Belastingdienst u vóór 1 januari 2024 een belastingaanslag oplegt die u direct betaalt, heeft u uw box 3-vermogen al verminderd. Maar zelfs in het geval dat de Belastingdienst pas na 31 december 2023 de aanslag vaststelt, kunt u uw belaste box 3-vermogen verlagen. U mag in deze situatie namelijk het na 31 december 2023 betaalde belastingbedrag aftrekken van het box 3-vermogen per 1 januari 2024. Hetzelfde geldt trouwens ook als u vóór 1 oktober een definitieve aangifte heeft ingediend.

Op 24 december 2017 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het box 3-stelsel sinds 1 januari 2017 een schending vormt van het Europees recht. Vanwege dit arrest is de wetgever met een nieuw systeem gekomen, waarin echter nog steeds forfaits voorkomen. Inmiddels heeft de belastingrechter in bepaalde rechtszaken geconstateerd dat het forfaitair rendement volgens het nieuwe systeem soms hoger is dan het werkelijk rendement. In dat geval is de kans groot dat men moet rekenen met het werkelijk rendement. Volgens advocaat-generaal Wattel is een heffing gebaseerd op gemiddelde rendementen zelfs altijd in strijd met het eigendomsrecht en het discriminatieverbod. Hij meent echter ook dat de Hoge Raad moet aangeven welke foutmarge acceptabel is. Voorlopig is het aan te raden om in bezwaar te gaan tegen een eind 2023 opgelegde aanslag die is gebaseerd op een forfaitair box 3-rendement dat het werkelijk rendement overtreft. Daarbij is van belang om dit binnen de termijn te doen!

Let op!
De normale bezwaartermijn is zes weken. De bezwaartermijn begint op de dag na die van de dagtekening van het aanslagbiljet.

Let op!
Een belastingplichtige kan de Belastingdienst verzoeken om een vaststaande aanslag inkomstenbelasting die te hoog is, alsnog ambtshalve te verminderen. In een aantal situaties zal de inspecteur zo’n verzoek afwijzen, bijvoorbeeld als het desbetreffende belastingjaar meer dan vijf jaar geleden is geëindigd of als de vermindering is gebaseerd op nieuwe rechtspraak.

De inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK) is een heffingskorting voor alleenstaanden of minstverdienende partners die arbeid en zorg voor een kind combineren. Bij co-ouderschap moet de zorg voor het kind door de co-ouders in gelijke mate worden verdeeld. Door een arrest van de Hoge Raad was daarvan al sprake bij 78 dagen zorg aan het kind in een kalenderjaar door één van de co-ouders. Maar vanaf 1 januari 2024 moeten co-ouders ieder ten minste 156 dagen van het kalenderjaar voor het kind zorgen.

Tip
De eis van 156 dagen geldt per kalenderjaar, maar het blijft mogelijk om die grens naar tijdsgelang te herrekenen in het jaar dat het co-ouderschap begint of eindigt. Daarbij geldt als voorwaarde dat het co-ouderschap in dat jaar minstens zes maanden duurt.

Dit jaar is het nog zo dat u een betalingskorting krijgt als u een conserverende of voorlopige aanslag inkomstenbelasting, die in meerdere termijnen is te betalen, toch in één keer betaalt. De betalingskorting bedroeg van 1 januari 2023 tot 1 juli 2023 2%. Van 1 juli 2023 tot en met 31 december bedraagt de betalingskorting 3%. Maar in 2024 komt deze betalingskorting te vervallen.

Dankzij de zogeheten bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) kan een ondernemer zijn onderneming schenken, waarbij voor de begunstigde een grote vrijstelling van schenkbelasting geldt. Deze regeling heeft alleen betrekking op het ondernemingsvermogen plus maximaal 5% van het beleggingsvermogen. Het is de bedoeling dat per 1 januari 2025 al het beleggingsvermogen is uitgesloten van de BOR. En vanaf 1 januari 2024 zal verhuurd vastgoed in principe altijd beleggingsvermogen voor de BOR zijn. Dit geldt overigens ook voor de doorschuifregeling in het aanmerkelijk belang-regime. Door deze wijzigingen kan het raadzaam zijn om een geplande schenking van een onderneming die veel vastgoed verhuurt, nog in 2023 te laten plaatsvinden. Natuurlijk moet de beoogde bedrijfsopvolger daar wel klaar voor zijn.

Let op!
Er zal een tijdsevenredige benadering gelden voor vastgoed dat een deel van het jaar in de eigen onderneming wordt gebruikt en het andere deel van het jaar wordt verhuurd.